بیزانس در دو سده آخر حیات خویش ، به سختی خود را با تغییرات جدید وفق داد. تصرف قسطنطنیه بدست صلیبیون و شصت سال حکومتِ بی کفایت لاتینی ها بر آن ، خسارات مهلکی را بر بدنه ی این امپراتوری وارد کرده بود. حتی بیزانس دیگر دارای ناوگان نبود و در ضمن ، امپراتوران مجبور بودند از نیروهای مزدور برای جنگ استفاده نمایند.
نقشه بیزانس در ۱۳۵۰ میلادی
بیزانس در قرن 11 میلادی دستخوش اغتشاش و هرج و مرج فراوان گشت. حیات این امپراتوری به تدریج در خطر افتاده بود و راه حلی منطقی برای آن یافت نمی شد جز جنگ. امپراتور آلکسیوس اول از کلیسای کاتولیک رم درخواست کرد تا به او در نبرد با ترک ها یاری برسانند. هنگامی که پاپ این درخواست را پذیرفت ، رسماً جنگ های صلیبی (1099-1291 م.) آغاز شد.
مرگ یوستی نیانوس اول ، پایانی بر دوره ی افتخار برای بیزانسی ها بود. میراث او ، ارتش فرسوده و خزانه ی تهی ، زمینه ی ناتوانی امپراتوران بعد از وی را فراهم کرده بود. در طی سالهای اولیه پس از مرگ یوستی نیانوس ، نه تنها آشوب و هرج و مرج در امپراتوری شدت گرفت ؛ بلکه ، مهاجمان بیگانه نیز قلمرو بیزانس را در نوردیده و آن را متصرف شدند.
سه قرن بعد از مرگ اسکندر،آخرین دوره ی مهم قدرت یونانیان بود که آن را عصر یونانی مآبی یا هلنی می نامند. دوره ای که یونان برای آخرین بار به عنوان ابرقدرت مستقل و پیشرو تمدن غرب درخشید و سرانجام از صحنه محو شد.
به دنبال مرگ اسکندر ، سردارانش برای به دست آوردن تاج و تخت به جان هم افتادند. برای چند دهه قلمرو وسیع اسکندر ، عرصه ی تاخت و تاز لشکرهایی بود که به دنبال ثروت و قدرت بودند. گرچه اسکندر پسر خردسال و برادرش را به جای گذاشت، اما هردوی آنها در هرج و مرجِ پس از مرگ اسکندر ، کشته شدند. سپس بزرگترین سرداران اسکندر جنگی خونین را با یکدیگر آغاز کردند که عبارت بودند از : آنتیپاتر ، کراتاروس ، آنتیگونوس ، پردیکاس ، سلوکوس ، ائوِمِنس و بطلمیوس.
این درگیری های خونین به جنگهای دیادوخی (323-281 ق.م.) معروف شد. سرانجام پس از سالها نبرد ، سه تن از سرداران اسکندر قلمرو او را میان خویش تقسیم کردند: بطلمیوس سلسله ی بطالسه را در مصر تاسیس کرد و به خود لقب فرعون داد.
سلوکوس بیش ترین قلمرو را از آن خود کرد که شامل ایران ، آسیای صغیر (ترکیه) و سوریه و عراق بود. سلوکوس در این سرزمین ها، سلسله ی سلوکیه را برپا نمود.همچنین سیستم پولیس های یونانی را در سرزمین هایش به اجرا درآورد.
در مقدونیه و یونان نیز قدرت به آنتیگونوس و جانشینان رسید که تحت عنوان پادشاهی مقدونی بر آن فرمان راندند.
نقشه ی قلمرو اسکندر پس از مرگش ؛ قابل توجه است که این نقشه متعلق به اواسط جنگهای دیادوخی است. زیرا بعدها آنتیگونوس (بنفش) یونان و مقدونیه را گرفت و آسیای صغیر و شام را به سلوکوس واگذار کرد.
این پادشاهی ها برای ادامه ی حیات خود دچار مشکل شدند ؛ ابتدا، پارت ها که گروهی از سوارانِ ماهر ایرانی بودند ، از سلوکیه مستقل شدند.
در پادشاهی مقدونی نیز اوضاع چندان خوب نبود. در سال 280 ق.م. گُل ها ، قومی نیمه متمدن در اروپای مرکزی و فرانسه کنونی ، به یونان حمله ور شدند. گُل ها با وحشی گری کامل یونان را به خاک و خون کشیدند و هرآن چه از زیبایی و شکوهش مانده بود گرفتند.
اینک آتن دیگر قدرت بازرگانی مدیترانه نبود و اعتبارش را به انطاکیه (در شام) و اسکندریه مصر واگذاشته بود.آتن اکنون شهری بی نظم و کثیف بود که هرروز عده ای آن را ترک می کردند اما اسکندریه با یک میلیون نفر جمعیت ، مرکز فرهنگی، علمی و تجاری بود. انطاکیه نیز با 600 هزار تن جمعیت به همان اندازه باعظمت بود.
پیشرفت علم نیز مشهود بود. آریستارخوس ساموسی ، ستاره شناس برجسته یونانی ، ثابت کرد که زمین کروی است.ارشمیدس در قرن سوم پیش از میلاد در سیراکوز سیسیل،اصل خاصیت شناوری را کشف کرد. همچنین او مقدار عدد پی (14/3) را اندازه گرفت.
ارشمیدس برجسته ترین ریاضیدان و دانشمند عصر یونانی مآبی بود.
در اسکندریه دانشگاهی به نام موزه تحت حمایت مالی بطالسه به وجود آمد. دانشمندان مختلف از همه جا به این مکان می آمدند و با یکدیگر مباحثه ی علمی می کردند. کتابخانه ی بزرگ این دانشگاه دارای 700 هزار جلد کتاب بود که متاسفانه در اواخر عصر امپراتوری روم سوخت و از بین رفت.
در این زمان ، قدرت یونان در حال فروپاشی بود. از قرن سوم پیش از میلاد ، رومی ها در ایتالیا فتح سرزمین های حاشیه دریای مدیترانه را آغاز کردند. در سال 146 ق.م. پس از جنگی خونین در مقدونیه ، پادشاهی مقدونی سقوط کرد. سلوکیان مقاومت بیش تری کردند ولی در 64 ق.م. مطیع روم شدند. آخرین حکومت باقی مانده ،یعنی بطالسه، در سال 31 ق.م. و بعد از نبرد دریایی آکتیوم سقوط کرد و آخرین فرعون بطالسه ، کلئوپاترا ، خودکشی کرد.
با پیروزی روم بر بطالسه ، عصری مهم در تاریخ جهان به پایان رسید. یونان باستان که به مدت دو هزار سال ، رهبر تمدن اروپایی بود ، به تاریخ پیوست.
لطفاً دیدگاه های ارزشمند خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
موفق باشید.
شما می توانید با عضویت در خبرنامه سایت، آخرین مطالب را در ایمیل خود دریافت کنید.
