جنگ با ترک ها
ترک ها پس از پیروزی در نبرد ملازگرد، علاوه بر آسیای صغیر به سوی فلسطین و اورشلیم به راه افتاده و آنجا را تحت انقیاد خود درآوردند. در همین موقع ، پاپ اوربانوس دوم از پادشاهان اروپایی دعوت کرد که به سوی اورشلیم (بیت المقدس) پیشروی کنند.
امپراتوری بیزانس (آبی) در آغاز جنگ اول صلیبی
در آغاز جنگ ، سی هزار سرباز آماده ی صلیبی به شهر نیقیه ،پایتخت سلجوقیان در آسیای صغیر، حمله کردند که به فتح این شهر انجامید. طی این لشکرکشی آلکسیوس اول با قوای صلیبی همراه شد اما زمانی که شنید لشکری بزرگ از مسلمانان در نزدیکی انطاکیه قرار دارد ، راهش را عوض کرد و به قسطنطنیه بازگشت.
جنگجویان صلیبی که تنها مانده بودند ، انطاکیه و سپس اورشلیم را در 1099 میلادی فتح کردند. این پیروزی در تمام اروپا شادی آفرید ولی برای بیزانسی ها چندان خبر خوشی نبود ؛ زیرا ، بخشهای آزاد شده ی آسیای صغیر به بیزانس بازگردانده نشد بلکه صلیبیون در آنجا چهار پادشاهی برپا ساختند که پایتخت آنها شهرهای اِدِسا ، انطاکیه ، طرابلس و اورشلیم بودند.
اگرچه ، مدتی بعد ، مسلمانان تجدید قوا کرده و در سال 1144 شهر ادسا و در 1187 شهر اورشلیم را باز پس گرفتند و دیری نگذشت که پادشاهی های صلیبی در خاورمیانه از میان رفتند.
مشکلات جدید بیزانس
بیزانسی ها به تدریج متوجه مشکلات جدیدی در داخل امپراتوری شدند. از زمان آغاز جنگهای صلیبی هزاران لاتینی (مسیحیان اروپای غربی) در قسطنطنیه ساکن شدند و حتی به مقام های مهم اداری و درباری رسیدند. چیزی که به نفرت و درگیری میان دو طرف دامن زد.
همچنین ونیز با در اختیارگرفتن بازار تجاری بیزانس ،طبق دستور آلکسیوس اول ، به بازرگانی این امپراتوری ضربات مهلکی را وارد آورده بود. این تنش ها منجر به تبعید 10 هزار اروپایی توسط امپراتور مانوئل اول و لغو امتیازات تجاری ونیز در 1171 میلادی گردید.
این نفرت با اقدام امپراتور کاهش نیافت. در 1182 میلادی پسرعموی امپراتور آلکسیوس دوم ، آندرونیکوس کونوس ، شورشی عمومی را در قسطنطنیه به راه انداخت که نتیجه ی آن قتل عام هزاران لاتینی بود. مدتی بعد آندرونیکوس ، که محبوبیتش افزایش یافته بود ، امپراتور آلکسیوس را کشت و خود بر تخت شاهی نشست.
در 1185 میلادی نورمان ها به انتقام قتل عام سه سال قبل به دومین شهر امپراتوری ، تسالونی، حمله کرده و آن را غارت نمودند. آندرونیکوس ،که از حمله ی نورمان ها به قسطنطنیه می ترسید ،برای پایان دادن به جنگ امتیازات تجاری ونیز را به آن بازگرداند. اما عوام که از این کار او خشمگین بودند ، وی را به قتل رساندند.
غارت قسطنطنیه
20 سال بعد جنگ صلیبی دیگری به دعوت از پاپ آغاز شد.این بار جنگجویان صلیبی قصد داشتند که به مصر حمله کرده و از آن راه به سوی بیت المقدس حرکت کنند. ونیزی ها به جنگجویان صلیبی قول فراهم کردن کشتی دادند اما قیمت پیشنهادی آنان بسیار بالا بود.
آلکسیوس آنگلیوس ، برادرزاده ی امپراتور آلکسیوس سوم ، پس از اطلاع از این مشکلِ صلیبیون به آنان قول داد که اگر به او کمک کنند که امپراتور شود ، وی هزینه ی کشتی ها را به ونیز پرداخت خواهد کرد.
صلیبیون در تابستان 1203 میلادی ، شهر قسطنطنیه را محاصره کردند. امپراتور آلکسیوس سوم به همراه کل خزانه ی امپراتوری گریخت. آلکسیوس ، که با نام امپراتور آلکسیوس چهارم بر تخت نشسته بود ، با مشکل عظیمی مواجه شد.
آلکسیوس چهارم
امپراتور پیشین کل خزانه را با خود برده بود و اینک آلکسیوس مجبور بود که برای پرداخت پول به صلیبیون ، مالیات ها را افزایش دهد. اما هنگامی که شهروندان قسطنطنیه از این موضوع آگاه شدند ، آلکسیوس چهارم را کشتند و امپراتور دیگری را به جای او بر تخت نشاندند.
حمله ی صلیبیون به قسطنطنیه در 1204 میلادی
در بهار 1204 میلادی ، هنگامی که جنگجویان صلیبی دریافتند که پول آنها پرداخت نخواهد شد ، قسطنطنیه را محاصره کرده و پس از یک ماه آن را تصرف کردند. این اولین بار بود که یک ارتش بیگانه ، وارد قسطنطنیه می شد. صلیبیون وارد شهر شدند و آن را به مدت سه روز غارت کردند. تمامی نسخه های خطی باارزش و کتابخانه ی امپراتوری که از دوره ی باستان منبع مهم فرهنگی محسوب می شدند ، از میان رفتند.
جنگجویان صلیبی امپراتوری لاتینی را در قسطنطنیه تشکیل داده و فردی به نام بالدوین فلاندری را به عنوان فرمانروا انتخاب کردند. امپراتوری لاتینی در 1204 تنها شامل قسطنطنیه می شد و از اقتدار کافی برخوردار نبود.
امپراتوری نیقیه
در شرق امپراتوری لاتینی ، پناهندگان بیزانسی پس از خروج از قسطنطنیه در شهر نیقیه دولتی را تشکیل دادند که فرمانروای آن تئودور لاسکارریس ، یکی از خویشان امپراتور ، بود. نیقیه دولتی مقتدر بود که سازمان اداری آن الگو گرفته از امپراتوری بیزانس بود.
امپراتوری نیقیه در 1214 جنگی ناتمام را با امپراتوری لاتینی آغاز کرد. سپس ، نیم قرن بعد در 1259 میلادی ، امپراتور میخاییل هشتم پیروزی قاطعی بر لاتینی ها بدست آورد. او دوسال بعد در ژوئیه 1261 به قسطنطنیه ، که امپراتور لاتینی برای لشکرکشی از آنجا به منطقه ای دیگر رفته بود، یورش بردند.
نقشه امپراتوری های نیقیه و لاتینی
میخاییل هشتم در 15 اوت پیروزمندانه وارد قسطنطنیه شد و امپراتوری بیزانس را احیا کرد. این واقعه آغاز 2 قرنِ پایانی حیات بیزانس بود.
منبع :
کتاب امپراتوری بیزانس / جیمز آ.کوریک / ترجمه ی مهدی حقیقت خواه / انتشارات ققنوس
لطفاً دیدگاه های ارزشمند خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
موفق باشید.
